نام آن جناب مولانا نورالدین عبدالرحمن. ولادتش در سبع و عشر و ثمان مأته. نسبتش به محمد شیبانی که از مجتهدین حنفی بوده میرسد. پدرش نظام الدین احمد و جدش شمس الدین محمد دشتی. چون اصل ایشان ازمحلۀ دشت اصفهان بوده به این لقب ملقب بودهاند و خود مولانا جامی در بدو حال، دشتی تخلص مینمود. در هنگام اقامت در جام و هرات، تخلص خود را جامی قرار داده. در سبب این تخلص خود فرموده است:
قطعه
مولدم جام و رشحۀ قلمم
جرعۀ جام شیخ الاسلامی است
لاجرم در میان اهل سخن
به دو معنی تخلصم جامی است
غرض، بعد ازتحصیل کمالات، طالب حالات معنوی و مقامات عرفانی گردید و به خدمت جمعی کثیر از مشایخ زمان رسیده. شیخ سعدالدین کاشغری او را به خدمت خواجه عبیداللّه احرار دلالت نمود، ارادت او را گزید و به مقامات بلند فایز گردید. تألیفات و تصنیفات بسیار دارند. مثنویات اشعار ایشان مشهور است. از جمله: سلسلة الذهب، سلامان و ابسال، تحفة الاحرار و سبحة الابرار، یوسف و زلیخا، لیلی و مجنون، خردنامۀ اسکندری، کتب سبعۀ آن جناب. دیگر شواهد النبوه، نفحات الانس، اشعة اللمعات، لوایح، شرح قصیدۀ ابن فارض، شرح بیت امیرخسرو، سخنان خواجۀ پارسا، ترجمۀ چهل حدیث، مناقب مولوی و خواجۀ انصار، بهارستان، شرح رسالۀ مناسک حج، رسالۀ عروض و قافیه، رسالۀ موسیقی، فوائد ضیائیه، رسالۀ معمی، دیوان اشعار. مدت هشتاد و یک سال عمر فرمود. در سنۀ 898 رحلت نموده. از اشعار آن جناب
نوشته میشود:
غزلیات
عشق است وبس که دردوجهانجلوهمیکند
گاه از لباس شاه و گه از کسوت گدا
یک صوت بر دوگونه همی آیدت به گوش
گاهی صدا همی نهیاش نام، گه ندا
در تذکرۀ ریاض العارفین نمونه های بیشتری از غزل ، قصیده، مثنوی و رباعیات جا داده شده مگر چون ما در گنجینه فارسی صفحه ویژه ی برای آثار
مولانا جامی داریم بنابرینخواستیم از نمونه کلام مولانا جامی بکاهیم و پیوند همه ی آثار جامی را به دسترس تان قرار بدهیم.
صفحه مولانا جامی در گنجینه فارسی.